Ο ρόλος ενός τζακιού σε μια κατοικία

Το τζάκι προσφέρει θαλπωρή και ζεστασιά ενώ αποτελεί ιδανική συντροφιά ιδιαίτερα τις κρύες μέρες του χειμώνα. Αποτελεί ακόμη ένα από τα πιο ενδιαφέροντα αρχιτεκτονικά στοιχεία μιας κατοικίας, όχι μόνο από πρακτική αλλά και από αισθητική άποψη. H παρουσία του στον χώρο του σπιτιού παίζει σημαντικό ρόλο στη διαρρύθμισή του, αναβαθμίζοντας παράλληλα την ποιότητα της κατασκευής μιας κατοικίας. Για τον σχεδιασμό και την κατασκευή ενός τζακιού χρειάζονται καλές γνώσεις, αλλά και εμπειρία, γι αυτό και απαιτείται μια ολοκληρωμένη μελέτη από ειδικούς, η οποία θα βοηθήσει να βρεθούν οι εναλλακτικές θέσεις για την τοποθέτησή του. H διαδικασία του σχεδιασμού σχετίζεται με την κατασκευή και τη λειτουργία του, ενώ η εμπειρία θα βοηθήσει στο αισθητικό αποτέλεσμα.

Ο ρόλος της καπνοδόχου και του καπέλου

Η καμινάδα και το αντιανεμικό καπέλο αποτελούν σημαντικούς παράγοντες για την καλή λειτουργία ενός τζακιού. Tο μήκος της καμινάδας θα πρέπει να είναι σε πλήρη συνάρτηση με το μέγεθος της εστίας. Tο συνηθέστερο μήκος για μια καμινάδα είναι τα 8 μέτρα. H διατομή, τα υλικά, αλλά και ο τρόπος κατασκευής της χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή και θα πρέπει να τηρούνται αυστηρά οι προδιαγραφές. Oι καπνοδόχοι θα πρέπει ως επί των πλείστων να είναι κατακόρυφοι και να αποφεύγονται οι αλλαγές διεύθυνσης - γωνίες.
Tα ενεργειακά τζάκια, όταν τοποθετηθούν σωστά, δεν καπνίζουν και αυτό γιατί είναι μελετημένα από τα εργοστάσια στα οποία κατασκευάζονται, με αποτέλεσμα να ακολουθούνται συγκεκριμένες προδιαγραφές όσον αφορά τις απαιτήσεις των καμινάδων σε διάμετρο και ύψος. Έτσι, εξασφαλίζεται το σωστό τράβηγμα / ελκυσμός της κάθε εστίας. Η απαγωγή των καπναερίων μπορεί να βελτιωθεί με μια μικρή επέκταση της πάνω περιμέτρου του κορμού μέσα στην καπνοδόχο.
Το μέρος της καμινάδας που είναι εκτιθέμενο στις καιρικές συνθήκες και δεν προστατεύεται από την τοιχοποιία της κατοικίας πρέπει να είναι καλά μονωμένο. Εάν πρόκειται για μεταλλική καπνοδόχο συνίσταται να είναι διπλού τοιχώματος ώστε να αποφεύγονται οι υγροποιήσεις του καπνού (που περιέχουν ποσοστά υγρασίας) λόγω της διαφορά της θερμοκρασίας του σε σχέση με το εξωτερικό περιβάλλον.

Καθαρισμός καπνοδόχου & κανόνες ασφαλείας

-Να καθαρίζετε την καπνοδόχο ανελλιπώς, τουλάχιστον μια φορά το χρόνο για να μη φράζει από τα καπναέρια. Παράλειψη καθαρισμού, προκαλεί ανάφλεξη της καπνιάς (άκαυτων υδρογονανθράκων) μέσα στον καπναγωγό. Αυτή η ανάφλεξη μπορεί να προκαλέσει σοβαρότατες ζημιές στην εστία, στον καπναγωγό και στην «όλη κατασκευή» του τζακιού. Υπάρχει, επίσης, σοβαρός κίνδυνος για όλο το σπίτι , ειδικά σε σπίτια με ξύλινη στέγη όταν ο καπναγωγός διέρχεται μέσα απ 'αυτή, χωρίς να έχει γίνει σωστή εγκατάσταση μόνωσης με πυράντοχο «αδρανές» υλικό.
-Ο λεγόμενος «χημικός καθαρισμός» (χημικά υλικά που καίγονται μέσα στην εστία) δεν απομακρύνει την καπνιά και το φράξιμο της καπνοδόχου και σε καμία περίπτωση δεν αντικαθιστά το συμβατικό καθαρισμό με βούρτσα, ο οποίος είναι ο μοναδικός και αναντικατάστατος καθαρισμός της καπνοδόχου.
-Ελέγχετε την καπνοδόχο για τυχόν φωλιές πουλιών, οι οποίες φράσσουν την καπνοδόχο και εμποδίζουν την απαγωγή του καπνού - μείωση ελκυσμού καπνοδόχου.
-Η εστία σας είναι μια συσκευή η οποία χρήζει προσοχής και σωστής χρήσης. Δεν πρέπει ποτέ να υπερβαίνετε τα όρια και την αντοχή της, καίγοντας την συνεχώς πολλές ώρες στο μέγιστο της, προσπαθώντας να θερμάνετε πολύ μεγαλύτερους χώρους απ 'ότι πραγματικά η εστία μπορεί να θερμάνει.
-Μη καίτε καύσιμη ύλη που προέρχεται από ξύλα πατωμάτων, νοβοπάν, σανίδες και βαμμένα ξύλα σαν κύρια καύσιμη ύλη.
-Μη ρίχνετε πότε εύφλεκτο υγρό, όπως βενζίνη, οινόπνευμα κ.λ.π. για την ενίσχυση ή αναζωπύρωση της φωτιάς γιατί δημιουργούνται απότομα πολλές εστίες πυρκαγιάς, που μπορεί να μεταδοθούν σε διάφορα αντικείμενα που βρίσκονται κοντά ή να κινδυνεύσετε και εσείς οι ίδιοι.
-Όταν αφαιρείτε τη στάχτη από το τζάκι ή την σόμπα καυσόξυλων, χρησιμοποιείτε ένα μεταλλικό φαράσι και να προσέχετε μην σας πέσουν αναμμένα κάρβουνα πάνω σε χαλιά. Μην αδειάζετε τη στάχτη σε πλαστικό σκουπιδοτενεκέ.
-Να έχετε πάντα ανοικτή την περσίδα αναπλήρωσης αέρα ή ανοίξτε λίγο κάποιο παράθυρο, ειδικά της κουζίνας, ώστε να υπάρξει αναπλήρωση του αέρα που αφαιρούν αποροφητήρας και τζάκι.
-Τοποθετήστε τις σόμπες των καυσόξυλων πάνω σε μεταλλικές βάσεις.
-Μην αφήνετε ακόμη μικροαντικείμενα, στο πρεβάζι στο τζάκι. Είναι βέβαιο πως τα παιδιά θα πλησιάσουν να τα πάρουν.
-Να υπάρχει πάντα δίπλα στο τζάκι ένας πυροσβεστήρας.
-Είναι πολύ χρήσιμη η τοποθέτηση ενός αισθητηρίου καπνού στο χώρου που βρίσκεται το τζάκι.

Τι πρέπει να προσέξω κατά το πρώτο άναμμα του τζακιού;

Τα πρώτα ανάματα του ενεργειακού τζακιού απαιτούν λίγη προσοχή. Καταρχάς θα πρέπει να βεβαιωθείτε, ότι η καμινάδα είναι καθαρή, για να μπορεί να τραβάει τον καπνό από το τζάκι σας. Το πρώτο άναμμα πρέπει να γίνει ελεγχόμενα, με λίγα ξύλα, χωρίς να δοθούν μεγάλες και απότομες θερμοκρασίες ώστε να ελευθερωθούν οι τάσεις που έχουν δημιουργηθεί στα μεταλλικά μέρη κατά την κατασκευή του τζακιού. Στο επόμενο άναμμα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε περισσότερα ξύλα και να αυξήσουμε σταδιακά τις θερμοκρασίες. Γενικότερα τα 8-10 πρώτα ανάμματα πρέπει να γίνουν κατά αυτόν τον τρόπο αυξάνοντας σταδιακά τις θερμοκρασίες από άναμμα σε άναμμα. Φροντίστε ώστε αυτά τα 8-10 πρώτα ανάματα να γίνουν πριν χρειαστείτε το ενεργειακό τζάκι σας ώστε να αντιμετωπίσετε κάποιες μυρωδιές που θα παρουσιαστούν.
Ιδιαίτερα χρήσιμα αλλά και πρακτικά, είναι τα αξεσουάρ που πρέπει να έχετε για το τζάκι σας. Συγκεκριμένα θα χρειαστείτε μία σχάρα, μία τσιμπίδα, αλλά και κάποιο φτυάρι για να μπορείτε να απομακρύνετε τις στάχτες από το τζάκι σας. Το απαραίτητο για την ασφάλεια αξεσουάρ, είναι το προστατευτικό τζακιού, το οποίο προφυλάσσει από τις σπίθες που πετάει το τζάκι. Το προστατευτικό για το τζάκι είναι απαραίτητο, αν θέλετε να απομακρύνεστε κάποιες στιγμές από το τζάκι σας, χωρίς να έχετε το φόβο ότι μπορεί να προκύψει κάποιος κίνδυνος και φυσικά είναι απαραίτητο όταν στο σπίτι υπάρχουν παιδιά ή κατοικίδια.

Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την ενεργειακή απόδοση ενός τζακιού;

Ο τύπος του τζακιού: Tα ενεργειακά τζάκια έχουν πάντα υψηλότερες αποδόσεις που μπορούν να αγγίξουν και το 85% κατά περίπτωση, σε σχέση με τα συμβατικά τζάκια ανοιχτού τύπου των οποίων η απόδοση δύσκολα ξεπερνάει το 30%.
Η φύση – ποιότητα της κατασκευής του τζακιού: Η κατασκευή και τοποθέτηση του τζακιού θα πρέπει να γίνει κατόπιν προσεκτικής μελέτης. Είναι μια διαδικασία που απαιτεί γνώση, επαγγελματισμό και σωστό σχεδιασμό.
Το είδος και η ποιότητα του υλικού καύσης: Υπάρχουν πολλών τύπων καυσόξυλα τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν κοινός παρονομαστής όλων θα πρέπει να είναι ο μικρός βαθμός περιεχόμενης υγρασίας και η θερμογόνος δύναμη. Πολλοί καταναλωτές επιλέγουν μπριγκέτα αντί για καυσόξυλα λόγω της υψηλής θερμογόνου δύναμης και των χαμηλών ποσοστών υγρασίας.
Η σωστή συντήρηση και καθαρισμός του τζακιού: Τυχόν υπολείμματα αιθάλης, καθώς και πλήθος άλλων παραγόντων που αφορούν την κακή συντήρηση του τζακιού, επιφέρουν δραματικές μειώσεις στην απόδοση του.
Μια ακόμη καλύτερη κίνηση προς την κατεύθυνση βελτίωσης της απόδοσης του τζακιού , είναι η τοποθέτηση κάποιας «εισόδου» -ειδικής εισαγωγής- δίπλα στη φωτιά. Κατ αυτόν τον τρόπο μπορεί να αντλείται αέρας απευθείας, γεγονός που διασφαλίζει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στο τζάκι, κρατώντας το ζεστό αέρα και της ροή κίνησης του θερμού αέρα εντός της οικίας.

Συμβουλές για την αγορά και αποθήκευση των καυσόξυλων

Προμηθευτείτε καυσόξυλα νωρίς. Η καλύτερη εποχή για την προμήθειά τους είναι η περίοδος του καλοκαιριού και μέχρι τα μέσα του φθινοπώρου αφού τότε θα λάβουμε ξύλα με πολύ χαμηλά ποσοστά υγρασίας ενώ παράλληλα θα πετύχουμε και καλύτερες τιμές.
Αποθηκεύουμε σωστά τα καυσόξυλά μας, σε χώρους που αερίζονται επαρκώς και προστατεύονται από τη βροχή και την υγρασία (π.χ. αποθήκες ή υπόστεγα).
Φροντίστε τα ξύλα να στοιβάζονται αραιά έτσι ώστε να περνάει ο αέρα ανάμεσά τους για να αποβάλλουν την υγρασία που τυχόν υπάρχει για να αποφευχθεί η παραγωγή μυκήτων και το μούχλιασμα.

Γιατί μαυρίζει γρήγορα το κρύσταλλο της εστίας;

Αν το κρύσταλλο μαυρίζει πολύ γρήγορα, ελέγξτε την ποιότητα των ξύλων που χρησιμοποιείτε. Ξύλα χλωρά ή βρεγμένα, αναπόφευκτα θα σας δημιουργήσουν αυτό το πρόβλημα.
Ξύλα από κωνοφόρα, (πεύκο, έλατο), παρουσιάζουν αυτό το φαινόμενο λόγω του ρετσινιού που περιέχουν.
Επίσης φθαρμένα κορδόνια επιτρέπουν την είσοδο αέρα ο οποίος δημιουργεί στροβιλισμούς μέσα στην εστία, με αποτέλεσμα το μαύρισμα του κρυστάλλου και την μεγάλη κατανάλωση ξύλων. Τα κορδόνια είναι αναλώσιμα και πρέπει να αντικαθίστανται όταν φθείρονται και οπωσδήποτε κάθε 1-2 χρόνια, σε συχνή χρήση.

Πως πρέπει να καθαρίζω το κρύσταλλο της εστίας;

Καθαρίζεται το κρύσταλλο με χαρτί κουζίνας ή εφημερίδα και υγρό καθαρισμού τζαμιών. Σε περίπτωση που η καπνιά έχει καεί πάνω στο κρύσταλλο και δεν φεύγει εύκολα, βουτήξτε το βρεγμένο με υγρό, χαρτί κουζίνας σε λίγη στάχτη και τρίψτε ή ξύστε το με μία ειδική ξύστρα για τζάμια.
Στο εμπόριο κυκλοφορούν και ειδικά καθαριστικά για κρύσταλλα σομπών και τζακιών.
Τα μπρούτζινα μέρη καθαρίζονται με ειδικά καθαριστικά μπρούτζου.Μη χρησιμοποιείτε σύρμα κουζίνας ή αιχμηρά αντικείμενα, γιατί θα γρατζουνίσετε το κρύσταλλο.

Τι είναι το κλαπέτο και ποια είναι η σωστή του χρήση;

Το κλαπέτο είναι μια θυρίδα που ελέγχει την έξοδο των καπναερίων και τοποθετείται από τον κατασκευαστή της κάθε εστίας. Κλαπέτο υπάρχει σε όλες τις εστίες τζακιών είτε είναι ανοικτού είτε κλειστού τύπου. Στις ανοικτές εστίες τζακιών όταν το τζάκι καίει το κλαπέτο είναι ανοικτό ενώ όταν το τζάκι δεν είναι σε λειτουργία το κλαπέτο θα πρέπει να το κλείνουμε προκειμένου να μην εισχωρεί αέρας ή διάφορες οσμές από την καπνοδόχο. Δηλαδή ισχύει:

• Τζάκι σε λειτουργία – Ανοικτό κλαπέτο
• Τζάκι σβηστό – Κλειστό κλαπέτο

Στις κλειστές εστίες τζακιών (με πόρτα) όταν η πόρτα του τζακιού είναι κλειστή το κλαπέτο θα πρέπει να είναι και αυτό κλειστό, και το αντίστροφο. Δηλαδή ισχύει:

• Ανοικτή πόρτα – Ανοικτό κλαπέτο
• Κλειστή πόρτα – Κλειστό κλαπέτο

Το κλαπέτο, σε μια ενεργειακή εστία το κλείνουμε όταν τα ξύλα τα οποία έχουμε τοποθετήσει στο εσωτερικό της εστίας έχουν ανάψει για τα καλά και έχουν αρχίζει να καρβουνιάζουν. Σε αντίθετη περίπτωση μπορεί να παρουσιαστεί έντονο μαύρισμα στο κρύσταλλο της εστίας, αλλά και σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, φαινόμενο καπνού μέσα στο σπίτι, επειδή η παραγωγή καπνού σε χλωρά ή βρεγμένα ξύλα είναι αυξημένη.
Φροντίζετε πάντοτε να ανοίγετε το κλαπέτο προτού ανοίξετε την πόρτα της εστίας, διαφορετικά θα βγει καπνός.

Πως πρέπει να ανοίγουμε την πόρτα από ένα ενεργειακό τζάκι;

Επειδή οι εστίες με πόρτα, όταν λειτουργούν με την πόρτα κλειστή, δημιουργούν υποπίεση μέσα στον θάλαμο καύσης, πρέπει να λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα και προσοχή στο άνοιγμα της πόρτας, είτε ανοίγοντας την στο πλάι, είτε ανασύροντας την προς τα πάνω.
Η πόρτα πρέπει να ανοίγει 2-3 εκ, να μένει έτσι 10-15 δευτερόλεπτα και εν συνεχεία να ανοίγει σιγά-σιγά.
Απότομο άνοιγμα θα προκαλέσει απότομη εισροή αέρα μέσα στον θάλαμο καύσης, με αποτέλεσμα την έξοδο καπνού από την εστία, ο οποίος θα περάσει στον αεροθάλαμο και θα βγει από τις περσίδες.

Τι να κάνω με τη θερμότητα του σπιτιού που διαφεύγει δια μέσω της καμινάδας όταν δεν καίει το τζάκι;

Ο καλύτερος τρόπος για να το επιτύχετε την μείωση των απωλειών θερμότητας είναι να εγκαταστήσετε φύλλα τζαμιού μπροστά από το τζάκι σας. Κατ αυτόν τον τρόπο το τζάκι σας σφραγίζεται όταν δεν είναι σε χρήση, εξασφαλίζοντας ότι δε θα υπάρξει διαρροή της εσωτερικής θερμότητας μέσω της καμινάδας στο εξωτερικό περιβάλλον. Επίσης φροντίστε ώστε το κλαπέτο να είναι κλειστό.

Μπορεί ένα τζάκι καλοριφέρ να αντικαταστήσει πλήρως στην λειτουργία έναν λέβητα πετρελαίου;

Ναι είναι δυνατό να υποκαταστήσει το λέβητα, υπό την προϋπόθεση ότι θα έχει το τζάκι αρκετές θερμίδες και φυσικά θα το τροφοδοτεί κανείς με την απαραίτητη ποσότητα ξύλων.

Ένα υδραυλικό τζάκι καλοριφέρ λειτουργεί και ως αερόθερμο;

Τα τζάκια καλοριφέρ κατά κανόνα δεν μπορούν να λειτουργούν και ως αερόθερμα παράλληλα. Η περισσότερη θερμότητα της καύσης αποθηκεύεται στο νερό. Απλά μπορούν να έχουν ανοίγματα αερισμού στην περιοχή που διατρέχεται από την καμινάδα, για να θερμαίνεται ο αέρας (κυκλοφορία με φυσικό ελκυσμό) στο χώρο πέριξ του τζακιού από τη θερμότητα που δεν προλαβαίνει να αποδοθεί στο νερό ή το χώρο και φεύγει από την καμινάδα.

Οι προδιαγραφές του τζακιού λένε ότι έχει κατανάλωση 8kg/h, αυτό σημαίνει ότι για να ζεστάνει όλο το σπίτι το 24ωρο θέλει 24x8kg = 192kg/μέρα;

 Αν θέλει κανείς 24ώρες συνεχή λειτουργία θα πρέπει να υπολογίζει γύρω στα 7kg/h τις πρώτες 2 ώρες και μετά συντήρηση με 3,5-4kgr/h. Βέβαια αυτό έχει να κάνει με τις θερμικές απώλειες του σπιτιού. Σε ένα καλά μονωμένο σπίτι θα έχει ακόμα μικρότερη κατανάλωση, ενώ ένα σπίτι που δεν είναι μονωμένο μπορεί να απαιτεί έως και τα διπλάσια ξύλα για διατήρηση της θερμοκρασίας. Μια ποσότητα της τάξεως των 35-45kgr ξύλων ανά ημέρα είναι ένα ρεαλιστικό νούμερο.

Τι καθαρισμό χρειάζεται ένα τζάκι νερού και κάθε πότε;

Ο καθαρισμός εξαρτάται από την ποσότητα ξύλων που καταναλώνονται. Να υπολογίζει κανείς ότι 1-2 φορές την εβδομάδα θα πρέπει να αδειάζει το σκαφάκι από τη στάχτη. Βοηθά πολύ μια ηλεκτρική σκούπα τζακιού για την συλλογή της στάχτης, μόνο που θα πρέπει να δίνεται προσοχή ώστε να μην ρουφήξει αναμμένα κάρβουνα. Υπάρχει κίνδυνος πυρκαγιάς. Για το λόγο αυτό η ηλεκτρική σκούπα στάχτης φυλάσσεται σε εξωτερικό χώρο (μπαλκόνι).
Χρόνος απασχόλησης: περίπου μισή ώρα την εβδομάδα.

Αν γίνει διακοπή ρεύματος, τι θα γίνει με το ζεστό νερό που θα παράγεται από το τζάκι;

Υπάρχουν 2 τρόποι να τοποθετηθεί ένα υδραυλικό τζάκι.

α. Με ανοιχτό δοχείο διαστολής.
β. Με κλειστό δοχείο διαστολής.

Για λόγους ασφαλείας το ανοιχτό δοχείο διαστολής είναι προτιμητέο.
Το τζάκι δεν γίνεται να δουλεύει χωρίς τον κυκλοφορητή ανοιχτό. Πολύ σύντομα το νερό μέσα του θα βράσει και θα πρέπει να εκτονωθεί. Στην περίπτωση του ανοιχτού δοχείου, ο ατμός θα διαφεύγει προς την ταράτσα (ή όπου αλλού βρίσκεται το ανοικτό δοχείο) μέσω μιας σωλήνας. Στην περίπτωση του κλειστού δοχείου θα ανοίξει η βαλβίδα ασφαλείας όταν η πίεση του κυκλώματος υπερβεί ένα κατώφλι.
Το ανοιχτό κύκλωμα είναι πιο απλό, πιο ασφαλές και φθηνότερο. Με το κλειστό κύκλωμα χρειάζονται περισσότεροι περιοδικοί έλεγχοι σωστής λειτουργίας και αντικατάσταση εξαρτημάτων αν αυτά ενεργοποιηθούν λόγω εκτόνωσης.
Στην περίπτωση διακοπής ρεύματος, σταματάμε να τροφοδοτούμε το τζάκι με νέα ξύλα και κλείνουμε την παροχή του εξωτερικού αέρα. Σύντομα η φωτιά θα χαμηλώσει και σταδιακά θα σβήσει. Το υδραυλικό τζάκι πάντως ΠΑΝΤΟΤΕ πρέπει να είναι πληρωμένο με νερό και όταν το ανάβουμε να ενεργοποιούμε τον κυκλοφορητή του.
Με απλά λόγια: σε διακοπή ρεύματος, σβήνουμε το τζάκι.

Πόσα καυσόξυλα πρέπει να προμηθευτώ, για να διατηρώ το τζάκι μου αναμμένο για ένα μήνα;

Για να διατηρήσετε το τζάκι του σπιτιού σας αναμμένο κάθε μέρα, για έναν ολόκληρο μήνα, με φυσιολογικές για την εποχή καιρικές συνθήκες, χρειάζεται να προμηθευτείτε, τουλάχιστον 2 κυβικά μέτρα ή 1 τόνο καυσόξυλα.